Edrych eto ar y ffordd mae pobl yn cofio’r Ail Ryfel Byd yn Ffrainc
Mae ymchwil gan Brifysgol Caerdydd yn dangos sut mae profiadau personol unigolion yn ganolog i ddealltwriaeth newydd o'r cyfnod hollbwysig hwn mewn hanes.
Bythefnos cyn i COVID-19 roi Ffrainc dan gyfnod clo, roedd arddangosfa fawr yn cael ei lansio ym Mharis, ac roedd yn derbyn cryn ganmoliaeth gan feirniad.
Pwnc yr arddangosfa oedd Yr Ecsodus o Baris. Prin iawn oedd sylw a roddwyd i’r cyfnod hwn yn hanes yr Ail Ryfel Byd, cyn hyn. Mae ymchwil yr Athro Hanna Diamond wedi helpu i newid hynny.
Ym mis Mehefin 1940, bu i ddwy filiwn o ddynion, menywod a phlant, ofnus, ffoi o Baris dros ychydig ddyddiau, wedi i'r gair fynd ar led bod yr Almaenwyr yn agosáu at brifddinas Ffrainc. Fe ymunon nhw â chwe miliwn o ffoaduriaid eraill oedd ar ffo. Ni welwyd y fath niferoedd o bobl yn gadael i dde a gorllewin y wlad, erioed o’r blaen.
Ond er y byddai’r digwyddiad wedi’i serio yn atgofion y rhai a'i profodd, fe’i claddwyd yn ymwybyddiaeth Ffrainc; bu i’r Almaen feddiannu’r wlad gan ddileu’r hyn a ddigwyddodd o’r cyfryngau ac o’r llyfrau hanes.
Roedd yr arddangosfa yn Amgueddfa Adennill Rhyddid i Baris – Amgueddfa’r Cadfridog Leclerc – Amgueddfa Jean Moulin, oedd yn edrych yn benodol ar brofiadau unigolion oedd wedi byw drwy’r digwyddiad, yn un o uchafbwyntiau ymchwil helaeth yr Athro Diamond i'r Ail Ryfel Byd.